Giới thiệu tác phẩm của bạn bè

Nguyễn Tiến Hóa là bạn học cùng thời phổ thông với tôi. Hóa đã học chế tạo máy tại Trường Bách Khoa Minsk Liên Xô. Nay chuyển sang viết văn. Tác phẩm của Hóa nhiều, đáng đọc. Nhân dịp bạn xuất bản cuốn tiểu thuyết "Địa tầng đứt gãy" nói về bối cảnh người Việt lao động hợp tác tại Liên Xô và chính biến mang tính lịch sử của nhân loại, tác giả đã gửi cho bài giới thiệu của nhà văn gạo cội Cao Tiến Lê, mời các bạn thưởng thức và tìm đọc tác phẩm giá trị này.

Ông bạn tôi - Nguyễn Tiến Hóa người đứng thứ 2 từ phải sang.

CAO TIẾN LÊ

     Địa tầng đứt gẫy – Một tiểu thuyết ấn tượng

 Xin nói trước rằng đây là một tiểu thuyết rất khó đọc, không phải vì nó không hấp dẫn, mà rất hấp dẫn, hấp dẫn từng chi tiết đến khái quát. Những  vấn đề tiểu thuyết đề cập cách  nay đã hơn 20 năm. Đó là ngày 19 tháng 8 năm 1991- Cuộc chính biến chưa từng có trong lịch sử, đã xảy ra ở Liên Xô mà người ta ví như trận động đất, sóng thần làm rung chuyển hành tinh, làm thay đổi bản đồ chính trị thế giới, làm sụp đổ Liên Xô, làm cả thế giới chao đảo, bàng hoàng, ảnh hưởng, tác động sâu sắc đến hàng nghìn triệu nguời trên thế giới. Hai mười năm đã qua đi, trong một thế giới đầy biến động và đổi thay, bởi sức sáng tạo phi thường của cách mạng kỹ thuật, và sự bùng nổ của công nghệ thông tin, nhưng sự thật của biến cố lịch sử ở Liên Xô làm tan rã hệ thống chính trị của các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu  đến nay vẫn nằm trong vòng bí mật. Chúng vẫn là những vấn đề thời sự nóng hổi, cần được giải mã trên phạm vi toàn thế giới. Người ta vẫn chưa có một kết luận nào thống nhất vê sự tan rã, sụp đổ này. Có rất nhiều ý kiến khác nhau, người  cho là kẻ thù bên ngoài nhúng tay vào, người cho là sự đối kháng bên trong, người cho là tự thân nó mục ruỗng., . .

“ Địa tầng đứt gẫy” là một cuốn tiểu thuyết luận đề của nhà văn Nguyễn Tiến Hóa. Một người đã từng học tập, công tác, gắn bó  với Liên Xô trong nhiều năm. Đây là cuốn tiểu thuyết đầu tiên của một tác giả Việt Nam lấy vấn đề sụp đổ mô hình chủ nghĩa xá hội ở Liên Xô và Đông Âu làm đề tài của tác phẩm. Tác phẩm đã tái hiện tổng thể một bức tranh hoành tráng và bi kịch của quá khứ, trong giai đoạn thoái trào của “chủ nghĩa xã hội hiện thực” ở Liên Xô và Đông Âu, thông qua những thân phận những con người Xô viết, và thân phận những người Việt Nam đã từng sống. học tập, công tác và mưu sinh tại Liên Xô. Tác giả đã tập trung phân tích những nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến sự tan rã Liên bang, đồng thời đưa ra những nhận định mới về sự đổ vỡ Liên Xô và dự báo mô hình xã hội tốt đẹp của loài người trong tương lai. Với bút pháp dồn nén,  mạch văn đa thanh, đa chiều của tiểu thuyết hiện đại, cấu trúc biến đổi lớp lang, mâu thuẫn phức hợp đan xen, các tình huống kịch tính được đẩy đến cao trào giữa  các  nhân vật chính và phụ, giữa đơn tuyến và đa tuyến, giữa cá nhân và cộng đồng, và mổi quan hệ rằng rịt giũa những người Việt Nam và những người Xô Viết nhiều lứa tuổi và nhiều tầng lớp khác nhau. Tác giả đã lột tả được hiện trạng sống động, bi hùng của xã hội Xô viết  qua  các thời kỳ hưng thịnh, thoái trào và sụp đổ. Đó là  tiếng khóc ngần ngật của đứa trẻ trên tay người mẹ khi chạy nạn Omon. Là tiếng kêu xé ruột thảm thiết của đứa con, khi mẹ định quyên sinh, và hình ảnh cụ già  bị đánh trên sân bay, máu chảy tràn kín mặt. Và đâu chỉ có người Việt gặp tai ương, mà cả những người Nga tai họa cũng không chừa họ, trên chính tổ quốc mình. Hình ảnh bà cụ già kêu cứu khi bị trấn lột giữa ban ngày mà không ai đến giúp, hay hình ảnh người cựu chiến binh, ngực đeo đầy huân chương, đi dự lễ kỷ niện chiến thắng trở về bị cướp, kêu cứu  trên ga tầu điện, mãi vẫn là những vết thương lòng đau đớn của một xã hội xuống cấp không phanh về nhân tính. “Dưới con mắt nhìn sắc sảo và sự thâm nhập khá sâu  vào xã hội Liên Xô  của một nhà quản lý, nhà ngoại giao, và đông đảo những người lao động Việt Nam hiện diện ở đó vào thời kỳ chuyển biến khốc liệt này, cộng với các mối quan hệ đa dạng và thân thiết của họ với nhiều tầng lớp người Nga, tác giả đã hé mở cho chúng ta thấy bề sâu của các suy nghĩ, trải nghiệm của nhiều tầng lớp người Xô viết, những người Việt Nam  với xiết bao thăng trầm. và nghiệt ngã, với những hy vọng  và thất vọng  trong một cuộc “đại giải phẫu đổi đời”  mà họ không hề mong muốn”. Với lối dẫn truyện hấp dẫn, lôi cuốn, khi thì dồn nén, triết luận, khi thì tuôn trào ào ạt, trần trụi sống động như những trang ký sự còn hầm hập hơi thở của dòng  sự kiện. Các nhân vật Nga, Việt được đan cài gắn kết trong nhiều tình huống khoảnh khắc, được khắc họa rõ nét về tính cách, quan điểm, những suy nghĩ vò xé tâm can trong một cuộc đổi đời dâu bể. Đó là số phận  những con người đã một thời được người ta ngưỡng mộ kính trọng nay bị bật khỏi chính trường. Là những chính khách một thời vang bóng, nay phải vác bị,.đứng đường, những giảng viên đại học thất nghiệp phải  dọn bàn, lau nhà vệ sinh, và những nguyên soái tướng lĩnh thất sủng, tự nguyện “về với chúa”. Sự sụp đổ của Liên Xô cũng gắn liền với thân phận  những người lao động Việt Nam đi tìm sự đổi đời ở một xứ sở mà từ bao lâu nay họ vẫn nghĩ về một “ miền đất hứa” và kết quả phải thất vọng ra về với hai bàn tay trắng.. Là những cô Hoa, cô Lành cậu Tấn, là những kẻ bất lương tha hóa lưu manh  như Đà, như  Chiến. Là sự hoành hành, không kiểm soát được của thế giới tội ác Maphia. Nhưng trong cuộc tàn phá phũ phàng của cơn bão cải tổ, đó đây vẫn ngời sáng lấp lánh tình người, tình cảm thắm thiết giữa những người Xô viết nhân hậu và những người bạn thủy chung Việt Nam. Đó là hình ảnh cô gái Nga chới với nhập nhoàng trên sân ga tiễn người yêu về nước với bức thư đẫm lệ, tình nguyện theo bạn về Viết Nam chiến đấu. Người đọc nghẹn lòng trước cảnh, người phiên dịch già Liên Xô, hai tay ôm chặt  người bạn vong niên Việt Nam cùng những lời xúc động: “Thực không ngờ chúng tôi vẫn còn những người bạn thủy chung đến thế”. Và  tình yêu giữa một công nhân Việt Nam bị tai nạn lao động với một cô gái Nga đã được đơm trái bằng những giọt nước mắt hạnh phúc. Tình yêu của họ không khác gì tình yêu cổ tích , một Romeo Juliét thời hiện đại. “Địa tầng đứt gẫy” đã phác họa bức tranh toàn cảnh của xã hội Liên Xô thời đó, với những nét chấm phá sinh động, sắc sảo, gợi mở, khơi gợi, dũng cảm , quyết liệt, phơi ra những điều mà  cho đến  nay người ta vẫn chưa biết, bỏ qua hoặc né tránh. Ba mươi tư chương là ba mươi tư cuốn phim hành động, khi thì khoan nhặt, khi thì dữ dội, quyết liệt ở những cung bậc thăng trầm khác nhau. Cuốn sách này khó đọc, thuộc lại sách kén người chứ không phải người kén sách. Đè tài của tác phẩm mang tính thời đâị và nhân văn sâu sắc Vì thế phạm vi lan tỏa của nó không bị hạn chế bó hẹp, bởi  giới hạn của không gian và thời gian

          Cách nay gần hai trăm năm, “Công xã Pari thất bại”, người ta đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực viết về nguyên nhân thất bại và những hệ lụy cúa sự kiện này. Các nhà sáng tạo ra Chủ nghĩa Cộng sản khoa học như Các Mác, Ăng Ghen cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu  đánh giá và tổng kết những bài học cho giai cấp vô sản từ sự kiện này. Rồi khi cách mạng tháng Mười ở Nga thành công, tác giả người Mỹ Giôn rít cũng đã có tác phẩm nổi tiếng “ Mười ngày rung chuyển thế giới” và hàng triệu các ấn phẩm nghiên cứu về những bài học cách mạng tháng Mười đã lần lượt ra đời trong suốt một thế kỷ. Thế nhưng chính biến 19.08.1991 ở Liên Xô làm tan rã phe xã hội chủ nghĩa - thảm họa lớn nhất của nhận loại trong thé kỷ 20, cho đến nay vẫn chưa có một tác phẩm nào nghiên cứu một cách hệ thống, và đánh giá chính thức về biến cố này. Các ấn phẩm liên quan đến sự kiện, hầu hết thuộc thể loại hồi ký, những cảm thán, nhận xét của người trong cuộc, và ngoài cuộc trước biến cố chưa có tiền lệ trong lịch sử. Bất cứ một cuộc cách mạnh nào, thất bại hay thắng lợi đều có những nguyên nhân chủ quan và khách quan của nó. Bất cứ một cuộc khủng hoảng kinh tế chính trị đều có căn nguyên và hệ lụy của sự đổ vỡ. Không biết được căn nguyên, nguồn gốc của khủng hoảng xà hội , không thể tìm được phương pháp khắc phục. Nó chẳng khác gì người ốm mà không biết  bệnh, không thể  tìm ra  thuốc. Vì vậy việc chẩn đoán bệnh lý  có tầm quan trọng đặc biệt. giúp thầy thuốc có biện pháp  hữu hiệu chữa trị. Đoán nhầm bệnh, không biết bệnh mà cứ liều phát thuốc thì người bệnh gặp nguy hiểm, thậm chí tử vong mà không biết vì sao.  Cuốn “Địa tầng đứt gẫy” là cuốn tiểu thuyết, lấy chính biến ở Liên xô làm đề tài chính, hy vọng sẽ đem đến cho độc giả, những chia sẻ, và giải đáp  về những gì mà những người quan tâm mong muốn. Người đọc không dễ thưởng thức mà phải suy ngẫm cùng người viết, để có được những kết luận xác đáng. Mỗi một dân tộc, mõi một đất nước đều có thể rút ra những bài học bổ ích và hướng đi từ sự đổ vỡ này. Và đó  chính  là tâm niệm, ý tưởng và thông điệp của tác giả gửi tới mọi người.

                                                                                   Quan Hoa, Cầu Giấy

                                                                           Ngày 6.5.2012 

                                                                                 C T L