Khi nghe hội đồng chấm giải công bố tên người đoạt giải Pritzker Architecture Prize năm nay là một người phụ nữ, cả mọi người đều không khỏi bất ngờ và thán phục. Trong 24 năm qua, giải thưởng trên chỉ dành trao cho nam giới, thế nhưng năm nay, Zaha Hadid đã đạp bằng những lớp rào cản để trở thành người phụ nữ đầu tiên và trẻ nhất được nhận giải thưởng uy tín này. Trong buổi lễ công bố kết quả chọn lựa, ông Thomas J. Pritzker, chủ tịch The Hyatt Foundation, tổ chức sáng lập giải thưởng Pritzker, không tìm được lời ca ngợi nào hay hơn thế: "Mặc dù toàn bộ các công trình của bà tương đối nhỏ nhưng bà ấy đã đạt được sự ủng hộ và thừa nhận rất lớn lao từ công chúng và lòng quyết tâm lẫn những ý tưởng sáng tạo mới lạ cho thấy rằng những công trình này còn đạt nhiều tiềm năng tốt đẹp hơn thế nữa trong tương lai".
Giải thưởng kiến trúc Pritzker Architecture Prize được thiết lập vào năm 1979 nhằm tôn vinh những kiến trúc sư, những người đã tạo nên những công trình kiến trúc thể hiện sự sáng tạo, tài năng, tầm vóc lớc lao, thể hiện sự đóng góp hết mình vì cộng đồng và xây dựng mội trường sống tốt đẹp hơn. Ban giám khảo đã bị thuyết phục trước những công trình thể hiện đầy đủ những tiêu chí trên mà bà Zaha Hadid xây dựng thành công, đó là các công trình nổi tiếng như: Trung tâm nghệ thuật đương đại Rosenthai (Rosenthal Center for Contemporary Art) (năm 2003) ở Cincinnati, Ohio, Hoa Kỳ; công trình The Bergisel Ski Jump (năm 2002) ở Innsbruck, Áo; The Vitra Fire Station (năm 1993) và The LFone Landesgartenschau (năm 1999) ở Weil am Rhein, Đức; The Terminus and Car Park (năm 2001) in Strasbourg, Pháp.
Ngoài các công trình nổi tiếng trên, bà Zaha Hadid còn có nhiều dự án kiến trúc khác đang xây dựng ở Đức, Ý, Tây Ban Nha, Đài Loan, Pháp và Hoa Kỳ. Sức sáng tạo của bà là vô tận. Chủ tịch hồi đồng chấm giải Pritzker, ngài Rothschild, đã nhận xét về bà như sau: "Ở cùng một thời gian và cùng làm một công trình từ lý thuyết đến học thuật, nữ kiến trúc sư Zaha Hadid rất kiên định (unswerving) trong thể hiện tính hiện đại và sáng tạo trong công trình của mình. Cô ấy luôn luôn sáng tạo, luôn luôn làm mới và biến đổi linh hoạt, sáng tạo từ những vật thể hình học kiến trúc hiện hữu và áp dụng những kỹ thuật công nghệ cao".
Một nữ kiến trúc sư hàng đầu
Bà Zaha Hadid sinh năm 1950, ở Baghdad, Iraq, theo học khoa kiến trúc trường Architectural Association ở London, Anh Quốc năm 1972 và nhận bằng tốt nghiệp năm 1977. trong thời gian này bà được mời làm thành viên của The Office for Metropolitan Architecture, một cơ quan chuyên khảo sát những công trình kiến trúc ở Anh. Sau đó vài năm, bà đi dạy ở Trường Đại học Harvard, Yale, Hoa Kỳ và nhiều trường khác. Bà hiện thời đang dạy ở Trường Đại học Applied Arts ở Vienna, Áo. Bà đã từng là thành viên danh dự của Academy of Arts and Letters và là hội viên của Institute of Architecture, Hoa Kỳ và giám đốc Commander of the British Empire, Anh Quốc từ năm 2002. Đánh giá các công trình kiến trúc mà bà đã xây dựng thành công, ban giám khảo đã mô tả những công trình trên với những từ ngắn ngọn: rất khác biệt, rất táo bạo, rất năng động, rất riêng, vẫn giữ được nét giá trị truyền thống, rất can đảm, có tầm nhìn xa, trừu tượng, phức tạp và ấn tượng.
Giám khảo Frank Gehry nhận xét về bà như sau: "Đây có lẽ là một trong những kiến trúc sư trẻ nhất đoạt giải thưởng và là người có quỹ đạo phát triển nghệ thuật kiến trúc rõ ràng nhất mà chúng ta chưa từng thấy trong nhiều năm nay. Mỗi công trình của bà đều mở ra một niềm hứng thú mới và một sự cải tiến mới". Giám khảo Karen Stein giải thích thêm: "Trong 1/4 thế kỷ qua, Zaha Hadid đã xây dựng một sự nghiệp vượt qua những rào cản từ bấy lâu nay- rào cản về không gian kiến trúc, về tính thực tiễn, tính điển hình và cả về cấu trúc xây dựng". Còn theo giám khảo Jorge Silvetti: "Những thành tựu mà bà Zaha Hadid đạt được là sự xây dựng khéo léo không thể bắt chước được từ những bức tường, những bề mặt phẳng trên đất, những mái che đến những khoảng không gian trống trải, hòa trộn hay trong suốt. Đây là những bằng chứng sống động nhất của bà nhằn chứng tỏ rằng kiến trúc là một môn mang tính nghệ thuật cao, không bao giờ cạn nguồn tưởng tượng".
Những công trình kiến trúc nghệ thuật
Đối với Zaha Hadid, kiến trúc thật sự là một ngành nghệ thuật tuyệt vời và ý tưởng. Chỉ một vài thập kỷ trước, một số ý tưởng của bà bị coi là quá xa lạ nhưng nay đã được nhiều thành phố và các tổ hợp công ty lớn trên toàn thế giới công nhận. Bà đã thiết kế nhiều tòa nhà với các phong cách khác nhau như: nhà cứu hỏa ở Đức, khu trượt tuyết ở Áo và một trung tâm hội họa ở Cincinnati (Mỹ), ga tàu điện ở Strasbourg (Pháp). Công ty của bà ở London là một trong 5 công ty được vào vòng chung kết tranh giải thiết kế Làng Olympic 2012 ở New York.
Phần lớn các công trình của bà được thiết kế bằng không gian nổi, hoàn hảo về mặt hình học và vật liệu xây dựng nhưng thường đi trước thời đại. Từ nhiều năm nay bà đã thắng thầu trong các cuộc thi thiết kế uy tín để xây dựng những tòa nhà chưa từng có. Điển hình là công trình kiến trúc Rosenthal Center for Contemporary Art ở Cincinnati, được khánh thành năm ngoái. Đây là nơi cung cung cấp không gian dành để phục vụ các cuộc trưng bày, triển lãm, ngoài ra thiết kế các trang thiềt bị hiện đại phục vụ cho việc giảng dạy và quản lý. Công trình là những khối vật liệu cắt lớp đen trắng làm bằng kính trong, tọa lạc trên một khu có diện tích nhỏ, trông giống như một khối rubik hình vuông và chữ nhật với một cầu thang xoắn ốc ở giữa. Nhà phê bình kiến trúc của tờ Dallas Morning David Dillon phải thốt lên: “Thật tuyệt vời khi khai thác được khả năng sáng tạo trong một không gian chật hẹp như vậy”. Hay như công trình Trạm cứu hỏa Vitra (Vitra Fire Station) ở Đức được xây dựng trên khu vực một nhà máy bỏ hoang. Theo các chuyên gia kiến trúc, tòa nhà đã thể hiện được tinh thần "tập trung cao độ của con người trong tình trạng sẵn sàng tham gia chữa cháy trong bất kỳ lúc nào, và thể hiện khả năng có thể dập tắt bất kỳ đám cháy nào một cách nhanh chóng nhất. Các bước từng được thiết trải dài, trượt sát với nhau, trong khi đó những cánh cửa trượt xem giống như là những bức tường di động". Bà đã chú tâm tạo sự khác biệt tạo sự sắc nhọn của những rìa và cạnh của toà nhà đúc bê tông, tránh làm các mái nhọn, khung cửa sổ hoặc tạo lớp phủ mà có thể làm mờ đi khối lăng trụ đã được thiết kế đơn giản.
Trả lời phỏng vấn đài phát thanh Chicago Public, bà Hadid cảm thấy “vô cùng bất ngờ và kinh ngạc” khi được biết tin đoạt giải. Bà thấy “đôi chút bối rối” vì phải rất lâu mới có một nữ kiến trúc sư được thế giới công nhận. Bà hy vọng việc bà được nhận giải thưởng sẽ khuyến khích và tạo thuận lợi cho phụ nữ tham gia ngành kiến trúc và giành được những kết quả nổi trội. Bà nói về công việc của mình: “20 năm trước những công trình của tôi bị người đời coi là quá đáng thì nay đã được thực hiện hay có thể thực hiện. Giải thưởng này chính là sự công nhận mang ý nghĩa nó không phải là ảo tưởng và cũng dễ... thực hiện thôi”.
Trong 4 năm qua, công ty thiết kế của bà mang tên Zaha Hadid Co., Ltd tại London đã tăng gấp 4 lần số nhân viên do đơn đặt hàng quá lớn. Hiện công ty đang có một số dự án ở tất cả các châu lục như tòa tháp Trung tâm Nghệ thuật ở Oklahoma, một Trung tâm Nghệ thuật ở Roma và Viện Bảo tàng Guggenheim ở Đài Loan v.v...
Trong lễ trao giải chính thức sẽ diễn ra vào ngày 31.5.2004 tới đây tại Nhà bảo tàng quốc gia Hermitage (State Hermitage Museum) ở St.Petersburg, Liên bang Nga, ngoài phần thưởng cao quý trên bà con được nhận giài thưởng tiền mặt 100.000 USD và tham gia vào danh sách những người đoạt giải kiến trúc xuất sắc nhất thế giới Pritizker Prize gần đây, như: Rem Koolhaas (Hà Lan, năm 2000), Jacques Herzog and Pierre de Meuron (Thụy Sĩ, năm 2001), Glenn Murcutt (Áo, năm 2002) và Jorn Utzon (Đan Mạch, năm 2003).
NHẬT TOÀN (Theo abc.net.au; Architecture Week).
Dưới đây là một số công trình của Zaha Hadid được đăng trên các trang mạng, tôi mạn phép các tác giả đưa vào đây để mọi người cùng thưởng thức các ý tưởng sáng tạo đã thành hiện thực của Bà.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét